Informacioni sistem voda i monitoring

Informacioni sistem voda omogućava sistematično i kontinuirano skladištenje i obradu podataka, pregled, analizu, modeliranje i prezentaciju prostornih i ostalih informacija iz sektora voda u cilju ostvarenja strateških, planskih i operativnih zadataka od značaja za upravljanje vodama.

Historijat uspostave Informacionog sistema voda

Polazna osnova za razvoj i uspostavu jedinstvenog, cjelovitog prostornog (GIS) informacionog sistema sektora voda na državnom nivou (u daljem tekstu GIS Projekta) je sagledana kroz trenutno stanje i buduće razvojne potrebe sektora voda u BiH. Realizaciju GIS Projekta u BiH je pomogla Evropska unija kroz „EU CARDS Program za upravljanje riječnim slivom u Bosni i Hercegovini“, kao i Svjetska banka kroz svoj Projekat BA-PMT-QCBS/01/CS/08-WIS – komponenta A. Obaveze razvoja ISV-a su propisane i novim entitetskim zakonima o vodama u Bosni i Hercegovini, a proizlaze i iz niza direktiva i propisa EU, posebno „Evropske okvirne direktive o vodama“. 

Prepoznavši važnu ulogu informacione tehnologije i razvijanja Informacionog sistema voda u unapređenju upravljanja vodama, uzimajući u obzir potrebe širokog kruga korisnika - privrednih i društvenih sektora koji su neposredno ili posredno vezani za vode i vodne eko sisteme, te uvažavajući zahtjeve međunarodne zajednice, GIS Projekat u viziji postavlja:
„Postizanje takvog nivoa informatizacije i tehničke osposobljenosti koja prati razvojna opredjeljenja i aktivnosti sektora voda, uvažava zatečeno stanje tehnologije, poštuje ustanovljene principe i uzima u obzir privredne mogućnosti i zahtjeve za uspostavom odgovarajućih informacionih i komunikacionih standarda u upravljanju vodama.“
Svrha GIS Projekta je izrada i uspostava jedinstvenog i cjelovitog  prostornog Informacionog sistema voda Bosne i Hercegovine koji omogućava sistematično i kontinuirano skladištenje i obradu podataka, pregled, analizu, modeliranje i prezentiranje prostornih i ostalih informacija iz sektora voda u cilju ostvarenja strateških, planskih i operativnih zadataka od značaja za upravljanje vodama. 

Razvoj Informacionog sistema voda u širem kontekstu podrazumijeva prostorno i vremensko sagledavanje problematike sektora voda uključujući višesektorski i višedisciplinarni pristup, kao i sagledavanje složenih dinamičkih i međusobno zavisnih procesa s kojima je sektor voda povezan, a odnose se na prirodno, društveno i privredno okruženje.
GIS Projektom su obuhvaćeni sljedeći zadaci:
-    Modernizacija informacione i komunikacione infrastrukture sektora voda.
-    Izrada i uspostava jedinstvenog, zajedničkog modela prostorne baze podataka s opisom podataka i metapodataka koji zadovoljavaju potrebe sektora voda na nivou riječnih bazena, entiteta i države.
-    Izrada Web-GIS korisničkih programa (aplikacija) za unos, ažuriranje i održavanje podataka u prostornoj bazi. 
-    Izrada standardnih Web-GIS usluga (servisa) za razmjenu podataka sa različitim grupama korisnika.
-    Izrada Web-GIS preglednika informacija koji će omogućiti ispunjavanje obaveza informiranja i prezentiranja rezultata rada sektora voda prema institucijama u državi, međunarodnoj zajednici (uključujući i Evropsku komisiju) i javnosti.

Faze implementacije ISV-a

Dosadašnjim aktivnostima su realizovane sve tri faze razvoja sistema. U narednom periodu se radi na realizaciji aktivnosti na održavanju, unapređenju i nadogradnji razvijenog sistema u skladu sa zahtjevima i potrebama upravljanja vodama, sa akcentom na procesu prikupljanja i unosa podataka u sistem. Paralelno sa razvojem sistema sa strane softverske platforme, također je razvijana hardverska infrastruktura i osposobljavanje kadrova u Agenciji za održavanje i korištenje sistema.

U okviru razvoja Informacionog sistema u sektoru voda urađen je i srednjoročni planski dokument Plan upravljanja GIS Projektom (u daljem tekstu PUP) u kojem su definirane mjere i instrumenti za uspješan razvoj, izgradnju, implementaciju, kontrolu i vođenje jedinstvenog Informacionog sistema voda Bosne i Hercegovine. PUP razmatra zakonsko-pravne, finansijske, organizacione, kadrovske, tehničke i upravljačke okvire u kojima se izvršava GIS projekt (radno okruženje), prate promjene radnog okruženja i predlažu efikasni instrumenti koji vode ostvarenju zacrtanih projektnih ciljeva. PUP je usklađen s novim entitetskim zakonima o vodama a pri projektovanju i izgradnji pojedinih dijelova ISV-a vodilo se računa i o usklađenosti sa nizom direktiva i propisa EU, posebno „Evropske okvirne direktive o vodama“.

 Arhitektura Informacionog sistema voda

ISV Portal

Informacionom sistemu voda se može pristupiti putem ISV Portala gdje je dostupno nekoliko korisničkih aplikacija.

Vodni katastri - aplikacija je namijenjena za unos, ažuriranje i korištenje podataka Vodnih katastara. Podacima se pristupa kroz forme i GIS preglednike. Objedinjuje cjeline: Podzemne vode, Površinske vode, Korištenje voda, Zaštita voda, Zaštita od voda i Monitoring

Vodna knjiga - sistem za vođenje i upravljanje vodnom dokumentacijom omogućuje praćenje izdanih akata, obveza definiranih istima, kao i statističke analize

Javna karta - interaktivni web GIS preglednik koji objedinjuje podatke Vodnih katastara. Omogućuje kreiranje sadržaja prostornog prikaza, prostorne i alfanumeričke upite, izradu kartografskih priloga i izvoz odabranih podataka. Aplikacija je dostupna javnosti

Karta za interne korisnike - interaktivni web GIS preglednik koji objedinjuje podatke Vodnih katastara. Omogućuje kreiranje sadržaja prostornog prikaza, prostorne i alfanumeričke upite, izradu kartografskih priloga i izvoz odabranih podataka

Vodno dobro - aplikacija omogućuje vođenje evidencije o vlasništvu/posjedništvu na katastarskim česticama vodnog dobra. Obuhvaća elemente postupka rješavanja statusa pripadnosti čestica vodnom dobru kao i imovinsko-pravni aspekta zemljišnih čestica

Vodno dobro GIS - interaktivni web GIS preglednik koji objedinjuje podatke tematske cjeline Vodno dobro. Omogućuje kreiranje sadržaja prostornog prikaza, prostorne i alfanumeričke upite, izradu kartografskih priloga i izvoz odabranih podataka

Upravljanje vodama - aplikacija je namjenjena za korištenje podataka iz oblasti UPRAVLJANJE RIJEČNIM BAZENOM (Plan upravljanja vodama za vodno područje) i UPRAVLJANJE RIZICIMA OD POPLAVA (Plan upravljanja rizicima od poplava)

Identifikacija pripadnosti KČ VD/PP - aplikacija omogućuje prikaz katastarskih čestica na interaktivnoj karti i generiranje izvještaja vezano za pripadnost odabrane katastarske čestice području vodnog dobra, te području poplave ranga pojave 1/100 godina